Gıda Arzı ve Güvenliği Konusundaki Riskler Dünya Çapında Artmaya Devam Ediyor

Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Gıda arzı ve güvenliği konusundaki riskler özellikle son yıllarda pek çok tarım emtiası fiyatının hızla yükselmesine neden oluyor. Dünyanın en önemli yumurta üretici ve tüketici bölgelerinden ABD, kuş gribi vakalarıyla itlaf edilen tavuklar nedeniyle yumurtayı bazı bölgelerde sınırlı satıyor. Giderek zorlaşan hayvancılık koşulları, kuraklık ve mavi dil hastalığı ile azalan süt üretimi ise Avrupa Birliği ülkelerinde tereyağı fiyatlarının yükselmesine neden oluyor.

Başta iklim krizi ve kaynaklı tüm sorunlar olmak üzere hastalık ve zararlılar, hayvancılıkta giderek azalan üretim, dünya çapında çiftçilerin artan maliyetler karşısında risklerle karşı karşıya kalması üretim geleceğindeki temel sorunlar oluyor.

Geçtiğimiz yıllarda koronavirüs pandemisi ve ardından bölgesel savaş ve çatışma ortamlarıyla buğday, ayçiçeği gibi temel ürünlerde korumacılık politikaları artmış; ayrıca iklim krizi ile İspanya’da zeytinyağı krizi ve kahve ile kakao üretici bölgelerde verim kayıpları dikkat çekmişti.

‘İhracat Süresi Uzayabilir’

Son 1 yılda yumurta fiyatlarının yüzde 50’nin üzerinde arttığı ABD, pek çok eyaletinde kuş gribi salgınıyla mücadele ediyor. Telef olan hayvanların yanı sıra insanlarda da 2 ölümlü vaka gerçekleşti. Dünyanın önemli yumurta üretici ve tüketici ülkesinde yaşanan bu sorun nedeniyle büyük market zincirlerinde yumurta alımı kişi başına sınırlandırıldı. Özellikle yumurta tedarikinin aksamaması için harekete geçen yetkililer, Türkiye’den de yumurta talep etti ve Türkiye’nin güvenilir bir tedarikçi olarak öne çıkabileceğini gösteren öngörüler bulunmaktadır.

Türkiye’nin yumurta yeterlilik derecesi yüzde 136 seviyesinde bulunuyor. İç piyasada da fiyatlar yükselmesine karşın; bu yükselişin ardında üreticinin artan maliyetleri gösteriliyor. Ayrıca dünya piyasasındaki endişeler de etkili oluyor. Ancak iç tüketim sorunu ve fiyata, artacak ihracatın bir neden olmayacağı vurgulanıyor.

Yumurta Üreticiler Merkez Birliği (YUM-BİR) Başkanı İbrahim Afyon, ABD’li firmaların kendileri ile temasa geçtiğini belirtirken, birlik çatısı altındaki yetkili firmalar ile ihracatın yapıldığını ifade etmişti.

Türkiye’nin bugüne kadar en önemli yumurta ihracat pazarı Irak oldu. Ancak bu büyük ve tek pazar stratejisi Irak’ın alım yapmadığı zamanlarda Türkiye’de sektöre büyük yara veriyordu. Son yıllarda pazar çeşitlendirmesine giden sektör başta BAE olmak üzere Katar’a ihracatını artırmıştı.

‘Potansiyeli Kullanmalıyız’

Gıdada arz güvenliği sağlanmasının önemine ve küresel risklere dikkat çeken Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, özellikle iklim kaynaklı baskıların hissedildiği yeni dönemde sorunların temel çözümünün doğru üretim modellerinde olduğunu söyledi. Türkiye’nin hem mevcut potansiyeliyle kendine yeterli bir ülke olabileceğini hem de ihracattaki talepleri fırsata çevirebileceğini anlatan Yıldırım, Türkiye’nin süt üretimine yönelerek dünya piyasalarına yeni bir ürün sunabileceğini ifade etti.

Kruvasana Bile Margarin!

Şubatta yıllık fiyat artışı yüzde 30’u geçen tereyağı krizi ise Avrupa Birliği’nin (AB) 27 ülkesinde de önemli bir sorun olarak baş gösterdi. AP’nin haberine göre bu büyük sorun, Fransa ile özdeşleşen dünyaca ünlü hamur işi kruvasanda bile bazı üreticilerin margarin tercih etmesine neden oluyor. Tereyağının kullanımında kritik önemde olduğu ve hükümet tarafından sürekli donmuş rezerv tutulan Polonya da rezervleri piyasaya sunmaya başladı. Fiyat artışının en önemli nedeni olarak tereyağında ciddi pay sahibi olan Yeni Zelanda’daki süt üretimindeki düşüş gösteriliyor.

Avrupa’da üretim maliyetini artıran önemli bir etken ise Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş ortamı nedeniyle; Rusya’nın bunu AB aleyhine enerji temini olarak kullanması gösteriliyor. Artan maliyete karşılık düşen süt fiyatlarının ise Avrupa çiftçilerini daha fazla peynir üretmeye, tereyağı üretiminde stabil bir seviyede izlendiği öngörülüyor.

İç Piyasada Ramazan Düzenlemesi

Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yumurta ihracatında kilo başına 50 cent karşılığı Türk Lirası, Destekleme Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kesintisi uygulanacak. ABD’nin yumurta talebini artırdığı Türkiye’de iç piyasada arz, talep ve fiyat dengesinin korunması için bazı tedbirler devreye alındı.Ticaret Bakanlığı tarafından, sofralık yumurta ihracatına uygulanacak fon kesintisi ile uluslararası piyasalarda yaşanan aşırı fiyat dalgalanmalarının yurt içi fiyatlara da yansıyarak tüketici refahını olumsuz yönde etkileyebileceği, ramazan da dikkate alınarak iç piyasada arz yönlü sıkıntı yaşanmaması ve fiyat artışının önlenmesi amacının güdüldüğü ifade ediliyor.